Sự Khác Nhau Giữa Tranh Sơn Dầu Và Sơn Mài

Tranh hiện nay có rất nhiều loại, mỗi loại tranh đều mang một phong cách, vẻ đẹp khác nhau. Tuy nhiên, có 2 loại tranh rất dễ gây nhầm lẫn, khó phân biệt đối với những người yêu tranh và mới tìm hiểu về tranh. Đó là tranh sơn mài và tranh sơn dầu. Thế nhưng sau khi tham khảo xong bài viết này, chắc chắn phân biệt 2 loại tranh này sẽ không còn là điều khó khăn nữa.

Tranh sơn dầu và sơn mài là gì?

Để nắm rõ được sự khác nhau giữa 2 loại tranh sơn dầu và sơn mài, trước tiên chúng ta cùng đi tìm hiểu về khái niệm của mỗi loại nhé.

Giới thiệu về tranh sơn dầu

Tranh sơn dầu là một phong cách nghệ thuật tranh sử dụng sơn dầu làm chất liệu chính. Đặc điểm nổi bật của tranh sơn dầu là việc sử dụng sơn dầu pha màu để tạo ra hình ảnh và màu sắc trên bề mặt tranh.

Trong quá trình vẽ tranh sơn dầu, họa sĩ sẽ sử dụng một hoặc nhiều loại màu sơn hoặc pha trộn với nhau tạo ra các tông màu đa dạng, ánh sáng, và hiệu ứng. Sơn dầu thường được pha loãng bằng chất lỏng và có thể pha trộn với nhau để dễ dàng sử dụng.

Tranh sơn dầu thường có đặc điểm bề mặt phẳng và dày hơn so với các loại tranh khác, cho phép tạo ra các chi tiết phức tạp và chiều sâu cũng như độ chân thực trong tranh. Sơn dầu cũng có khả năng chống mờ và ít bị thay đổi màu theo thời gian, do vậy tranh có thể bảo quản được trong thời gian dài.

Tranh sơn dầu đã tồn tại trong nghệ thuật từ thế kỷ 15 và trở thành một trong những phong cách nghệ thuật phổ biến được ưa chuộng trên toàn thế giới. 

Tranh sơn dầu là tranh sử dụng sơn dầu làm chất liệu chính

Giới thiệu về tranh sơn mài

Tranh sơn mài là một dòng tranh sử dụng các nguyên liệu truyền thống trong kỹ thuật mài sơn như: sơn cánh gián (làm chất kết dính), sơn then, các loại son, vỏ trai, bạc thếp, vàng thếp,..Nên loại tranh này còn được gọi là tranh truyền thống.

Ngày nay, người ta đã phát minh thành công các loại sơn công nghiệp có thể thay thế các loại sơn mài cổ truyền vì có nhiều ưu điểm, có màu sắc phong phú, tiện lợi cho quá trình sản xuất tranh.

Quá trình tạo tranh sơn mài thường bắt đầu bằng việc chuẩn bị bề mặt mài, nơi mài được chế tạo thành một tấm mài mịn và phẳng. Sau đó, các nghệ sĩ sử dụng các công cụ vẽ để tạo ra các đường nét, tạo điểm nhấn và tạo chi tiết trên bề mặt.

Màu sắc trong tranh sơn mài thường được tạo ra bằng cách sử dụng các chất pha màu như mực, sơn và các chất phụ gia khác. Các nghệ sĩ có thể sử dụng nhiều lớp mài để tạo ra các màu sắc và hiệu ứng khác nhau. Quá trình tạo hình và tô màu trên bề mặt mài yêu cầu sự khéo léo và kiên nhẫn từ nghệ sĩ.

Tranh sơn mài thường có hiệu ứng mờ, mang đến một cảm giác mờ ảo và tinh tế. Tuy nhiên, vì bề mặt mài là một chất liệu nhạy cảm nên dòng tranh này cần được bảo quản và trưng bày cẩn thận để tránh hư hỏng.

Tranh sơn mài có lịch sử lâu đời và đã được phát triển từ những thế kỷ trước. Nó được sử dụng trong nhiều nền văn hóa và nghệ thuật truyền thống khác nhau trên thế giới, với những biểu tượng, hình ảnh và ý nghĩa đặc trưng của từng nền văn hóa.

Tranh sơn mài là tranh được sử dụng các nguyên liệu truyền thống trong kỹ thuật mài sơn 

Sự khác nhau giữa tranh sơn dầu và sơn mài

Tranh sơn dầu và sơn mài là hai phong cách nghệ thuật tranh khác nhau về cả phương pháp và chất liệu sử dụng. Dưới đây là sự khác nhau giữa 2 dòng tranh này như:

Chất liệu

Tranh sơn dầu được vẽ bằng màu sơn dầu trên các chất liệu vải, gỗ, tường,...Tranh sơn mài sử dụng mủ nhựa từ vỏ cây sơn làm chất kết dính hoặc dùng dầu trẩu, dầu trám, nhựa thông và nhựa dó. Sau đó sử dụng các loại son, bạc thếp, vàng thếp, vỏ trai để vẽ trên nền vóc màu đen. Hiện nay, nguyên liệu sơn Nhật được dùng khá phổ biến trong làm tranh sơn mài bởi sơn ta có một số hạn chế về chất lượng, bị ảnh hưởng bởi thời tiết và có một số tác dụng phụ khi sử dụng.

Phương pháp vẽ

Tranh sơn dầu được vẽ bằng cách trộn sơn dầu với chất lỏng pha màu để tạo ra màu sắc và sử dụng cọ để tô màu lên bề mặt. Trong khi đó, tranh sơn mài yêu cầu sử dụng công nghệ mài, trong đó các lớp mài mịn được áp dụng lên bề mặt và các chi tiết được vẽ bằng cách chạm hoặc khắc trên lớp mài.

Độ bền 

Tranh sơn dầu có độ bền cao hơn so với tranh sơn mài. Sơn dầu khô nhanh và khá bền, có khả năng chống mờ và thay đổi màu ít hơn theo thời gian. Tranh sơn mài có thể mềm dẻo hơn và nhạy cảm với ẩm và ánh sáng, nên cần được bảo quản và trưng bày cẩn thận.

Kỹ thuật và hiệu ứng 

Tranh sơn dầu thường có bề mặt phẳng và dày hơn, cho phép tạo ra các chi tiết phức tạp và chân thực. Tranh sơn mài, với lớp mài làm bề mặt, tạo ra hiệu ứng mờ và thường có độ sắc nét và chi tiết hạn chế hơn so với tranh sơn dầu.

Thời gian hoàn thành

Vì quá trình sơn dầu mất thời gian để khô, tranh sơn dầu thường mất thời gian hoàn thành và yêu cầu giai đoạn chờ khô giữa các lớp màu. Trong khi đó, tranh sơn mài cần thời gian để hoàn thành việc chạm hoặc khắc trên bề mặt mài, nhưng không yêu cầu quá trình khô.

Phong cách

Tranh sơn mài thường có hiệu ứng mờ, màu sắc mịn màng và nét vẽ trên bề mặt mài thường mang tính mỹ thuật cao. Còn tranh sơn dầu có sự sắc nét và tính chân thực cao.

Ý nghĩa 

Tranh sơn mài thường thể hiện các chủ đề truyền thống, như cảnh vật tự nhiên, đồng quê, hoa lá, chim chóc, cũng như các đề tài tôn giáo và lịch sử. Nó thường mang tính trang nhã, lãng mạn và mang đến sự thanh tịnh, yên bình. Trong khi đó, tranh sơn dầu có thể biểu hiện nhiều chủ đề, từ cảnh vật tự nhiên, con người, chân dung, đến trừu tượng và hiện đại. Nó có khả năng tái hiện các hiện thực với độ chân thực cao và mang lại trải nghiệm thẩm mỹ sâu sắc. Tranh sơn dầu thường thể hiện sự sáng tạo, cá nhân hóa và thể hiện phong cách riêng của nghệ sĩ.

Tuy có những điểm khác nhau về phong cách và ý nghĩa, nhưng cả 2 loại tranh này đều có thể truyền tải cảm xúc mạnh mẽ và có giá trị nghệ thuật cao.

Tranh chép

Tranh sơn mài thường rất ít tranh chép, vì quy trình hoàn thành tranh sơn mài tốn thời gian và đòi hỏi nhiều kỹ thuật. Còn tranh sơn dầu dễ bị chép hơn vì quy trình hoàn thành dễ thực hiện hơn.

Tranh sơn dầu và sơn mài khác nhau về cả phương pháp và chất liệu sử dụng

Giá trị của tranh sơn dầu và sơn mài

Giá trị của một bức tranh sơn mài và tranh sơn dầu sẽ không có giới hạn và phụ thuộc vào nhiều yếu tố như:

Họa sĩ: Sự nổi tiếng, tài năng của họa sĩ ảnh hưởng rất lớn đến giá trị của bức tranh. Những nghệ sĩ có tên tuổi, được công nhận và có sự ảnh hưởng trong ngành nghệ thuật thường có giá trị cao hơn.

Kỹ thuật và chất liệu: Việc sử dụng chất liệu và kỹ thuật sơn đặc biệt, có thể tạo ra những tác phẩm độc đáo và có giá trị cao hơn. Thông thường những bức tranh sơn dầu được vẽ bằng màu sơn dầu Van Gogh cũng có giá cao hơn gấp nhiều lần so với những bức tranh vẽ bằng các loại màu khác.

Tranh sáng tác: Những bức tranh sơn dầu hoặc sơn mài sáng tác độc bản thường là những bức tranh có giá trị cao.

Kích thước và độ phức tạp của tranh: Kích thước và độ phức tạp trong các chi tiết vẽ trên tranh cũng là một yếu tố ảnh hưởng đến giá trị của mỗi bức tranh. Tranh có kích thước lớn hay tranh nhiều chi tiết đòi hỏi kỹ năng và thời gian vẽ sẽ thường có giá trị cao hơn.

Tuổi tranh: Tuổi tranh là một trong những yếu tố quan trọng để xác định giá trị của của mỗi bức tranh. Các bức tranh cổ, lâu đời và được bảo quản tốt thường có giá trị cao hơn so với các tác phẩm mới.

Giá trị của một bức tranh sơn mài và tranh sơn dầu phụ thuộc vào nhiều yếu tố

Mỗi tác phẩm nghệ thuật không có giá bán chính xác cụ thể, và có thể thay đổi theo thời gian. Nhiều tác phẩm có thể được bán với giá vô cùng cao trong các buổi đấu giá trong nước hay quốc tế, hoặc từ những bảo tàng, trung tâm nghệ thuật nổi tiếng.

Dù là tranh sơn mài hay tranh sơn dầu thì cả hai loại hình tranh này đều có những nét riêng biệt và sự độc đáo, ý nghĩa riêng của nó. Sự yêu thích đến từ cảm nhận và con mắt thẩm mỹ nghệ thuật của mỗi người. Mỗi một bức tranh hay một phong cách tranh đều mang một nét đẹp riêng, nội dung riêng và là tâm hồn, sự sáng tạo của tác giả gửi gắm vào mỗi bức tranh.