Sự Khác Nhau Giữa Tranh Sơn Dầu Và Màu Nước

Tranh sơn dầu và tranh màu nước là hai phong cách nghệ thuật độc đáo, mỗi phong cách mang trong mình những đặc trưng riêng biệt và tạo nên những tác phẩm đẹp mắt. Tranh sơn dầu tinh tế và trau chuốt, trong khi tranh màu nước sôi động và mềm mại. Hãy cùng khám phá những sự khác nhau thú vị giữa tranh sơn dầu và màu nước qua bài viết dưới đây nhé.

1. Chất liệu vẽ

Chất liệu vẽ của tranh sơn dầu bao gồm:

Màu sơn dầu: Đây là thành phần chính trong tranh sơn dầu. Mực dầu thường được làm từ pigments hoặc màu sắc pha trộn với dầu sấy.

Dầu sấy: Dầu sấy, thường là dầu linseed, được sử dụng làm chất tạo màu trong tranh sơn dầu. Dầu sấy có khả năng khô nhanh hơn dầu thô thông thường và tạo ra bề mặt bóng và bền vững.

Dung môi pha loãng: Để tạo ra nhiều màu sắc đa dạng, họa sĩ thường sử dụng một số loại dung môi pha loãng hoặc phối trộn các màu để làm mềm mực dầu và điều chỉnh độ đặc của màu sơn cũng như tạo ra nhiều hiệu ứng màu sắc khác nhau.

Bề mặt vẽ: Họa sĩ có thể vẽ tranh sơn dầu trên nhiều bề mặt khác nhau như vải, gỗ, giấy, tường,...

Các chất liệu vẽ của tranh sơn dầu

Chất liệu vẽ của tranh màu nước bao gồm:

Mực nước: Đây là chất liệu chính được sử dụng trong tranh màu nước. Mực nước thường được tạo ra bằng cách pha loãng pigments trong nước. Khi pigments được pha loãng trong nước, chúng tạo ra màu sắc trong tranh.

Chất kết dính: Đôi khi, họa sĩ có thể sử dụng chất kết dính như arabic gum để tăng độ bám dính và độ sáng của mực nước. Chất kết dính giúp mực nước bám chặt lên bề mặt giấy và tạo ra màu sắc rõ nét.

Giấy tranh nước: Tranh màu nước thường được vẽ trên giấy chuyên dụng cho tranh nước. Giấy tranh nước có khả năng thấm nước và đáp ứng mực nước một cách tốt. Có nhiều loại giấy tranh nước khác nhau, với đặc tính và bề mặt khác nhau để phù hợp với phong cách và kỹ thuật vẽ của nghệ sĩ.

Nước: Nước được sử dụng để pha loãng mực nước và tạo ra độ nhạt hay đậm của màu sắc. Nghệ sĩ có thể điều chỉnh độ đặc của mực nước bằng cách thêm hoặc giảm lượng nước trong quá trình vẽ.

2. Màu vẽ

Tranh sơn dầu sử dụng màu sơn dầu để tạo ra màu sắc. Màu sơn dầu có thể được pha loãng với các dung môi khác hoặc được phối trộn với nhau tạo màu sắc đa dạng. Màu sơn dầu có độ bền và độ lâu trôi tốt và ít bị thay đổi màu tranh trong thời gian dài

Tranh sơn dầu có sự đa dạng màu sắc, từ các màu cơ bản như đỏ, vàng, xanh, xám, đen, trắng đến các màu pha trộn và màu tùy chỉnh. Các họa sĩ có thể tạo ra hàng trăm màu sắc khác nhau bằng cách pha trộn các màu với nhau. Họ cũng có thể sử dụng các loại pigments đặc biệt để tạo ra hiệu ứng màu sắc mới mẻ và độc đáo. Do vậy, mỗi tác phẩm sơn dầu đều có thể mang đến nhiều hiệu ứng sáng, tối, bóng, mờ từ các kỹ thuật vẽ khác nhau của mỗi họa sĩ.

Tranh màu nước sử dụng mực nước để tạo ra màu sắc. Mực nước thường được tạo ra bằng cách pha loãng màu trong nước. Màu nước có thể tạo ra các màu sắc tươi sáng, trong suốt, mịn và bóng trên bề mặt giấy.

Trong tranh màu nước, họa sĩ cũng có thể tạo ra các lớp màu sắc đa dạng, các hiệu ứng bóng, mờ bằng cách pha trộn màu và sử dụng các kỹ thuật vẽ khác nhau.

Màu sắc trong tranh màu nước có tính trong suốt và thấm vào sâu trong giấy. Họa sĩ có thể sử dụng các kỹ thuật như kỹ thuật lai màu (glazing) để tăng chiều sâu và độ chân thực của các màu sắc trên tranh.

Tuy nhiên, màu vẽ trong tranh màu nước cũng có độ nhạt hơn so với tranh sơn dầu, do tính trong suốt của mực nước và chất liệu vẽ. Do vậy, tranh sơn dầu có độ phức tạp, hiệu ứng và tính chân thực trong các nét vẽ cao hơn so với tranh màu nước

Màu sắc trong tranh màu nước phong phú và đa dạng

3. Phương pháp vẽ

Phương pháp vẽ của tranh sơn dầu và tranh màu nước khá khác nhau. Dưới đây là mô tả về cách vẽ của cả hai phong cách:

Tranh sơn dầu

Kỹ thuật vẽ tranh sơn dầu là một quá trình phức tạp và đòi hỏi sự tinh tế, yêu cầu sự kiên nhẫn và kỹ năng cao của họa sĩ. Vẽ tranh sơn dầu tốn kém nhiều thời gian và cần trải qua những công đoạn cơ bản sau:

Chuẩn bị nguyên liệu và dụng cụ vẽ: Họa sĩ cần phải chuẩn bị bề mặt vẽ bằng cách lựa chọn loại vải hoặc gỗ phù hợp và đảm bảo rằng bề mặt đã được đánh bóng và làm sạch.

Vẽ phác thảo: Trước khi vẽ chi tiết, họa sĩ sẽ sơn lớp trên bề mặt và bắt đầu phác thảo bản vẽ để giúp họ định hình và vẽ các chi tiết đúng vị trí trên bề mặt.

Pha trộn màu sơn: Họa sĩ sẽ pha loãng hoặc pha trộn các màu để tạo ra màu sắc mong muốn. Các màu sẽ được pha trộn để đảm bảo độ chính xác của màu sắc. Để pha được màu sơn dầu như ý cần có những kiến thức chuyên môn về công thức pha trộn giữa tỉ lệ dầu với bất kỳ một dung môi nào đó. 

Vẽ chi tiết: Họa sĩ sẽ bắt đầu vẽ từng chi tiết trên bề mặt vẽ, bắt đầu từ những chi tiết sơ bộ đến chi tiết tinh tế hơn. Họ sẽ sử dụng các loại bút vẽ khác nhau để tạo ra các đường nét và chi tiết tối ưu nhất.

Tạo màu sắc và hiệu ứng với các lớp sơn: Họa sĩ sẽ sử dụng các lớp sơn khác nhau để tạo ra các độ sáng tối khác nhau và các chi tiết khác nhau trong bức tranh. Khi mỗi lớp sơn khô, họa sĩ sẽ tiếp tục vẽ các chi tiết khác trên lớp sơn mới.

Làm bóng tranh: Sau khi hoàn thành, họa sĩ sẽ thoa một lớp dầu lanh lên bề mặt tranh. Điều này giúp tăng độ bóng và độ bền của bức tranh. 

Ngoài ra, quá trình vẽ tranh sơn dầu còn có thể bao gồm việc sử dụng các loại bút vẽ khác nhau để tạo ra các đường nét và các chi tiết khác nhau hay sử dụng các kỹ thuật sơn mờ để tạo ra các khu vực mờ hoặc phủ sóng.

Tranh màu nước

Pha màu: Đầu tiên, họa sĩ đổ một ít nước vào bình nước và chọn màu mong muốn trên bảng màu màu nước. Sau đó dùng cọ màu nước nhúng vào nước và nhúng vào màu trên bảng màu, lắc nhẹ để màu pha đều trên cọ. Kiểm tra màu trên giấy hoặc miếng thử trước khi áp dụng lên bức tranh. Nếu màu quá đậm, thêm nước vào bình nước để pha loãng.

Vẽ bức tranh: Bắt đầu từ các chi tiết cơ bản như nền, phông nền hoặc khung cảnh chính. Vẽ từ phía sau cấu trúc chính của bức tranh đến phần trước. Điều này giúp tạo chiều sâu trong tác phẩm.

Vẽ các lớp màu nước đầu tiên và đợi cho lớp đó khô hoàn toàn trước khi vẽ lớp màu tiếp theo. Lặp lại quá trình này để tạo lên tông và lớp màu mong muốn. Sử dụng cọ màu nước để tạo các đường nét, chi tiết trong tranh. Có thể sử dụng kỹ thuật lau, xóa bằng nước để tạo hiệu ứng mờ hoặc tạo vết sọc.

Hoàn thiện tranh: Khi các lớp màu đã khô hoàn toàn, họa sĩ sẽ vẽ các chi tiết cuối cùng bằng cách sử dụng cọ nhỏ để tạo ra các chi tiết nhỏ, phúc tạp hay tạo độ sáng, độ bóng trên tranh.

Phương pháp vẽ của tranh sơn dầu và màu nước khá khác nhau

4. Độ phủ và độ mờ

Tranh sơn dầu và tranh màu nước là hai loại tranh được tạo ra bằng các chất liệu và kỹ thuật vẽ khác nhau, vì vậy chúng có những đặc điểm riêng về độ phủ và độ mờ.

Tranh sơn dầu

Độ phủ: Tranh sơn dầu thường có độ phủ cao hơn so với tranh màu nước. Khi vẽ tranh sơn dầu, các màu sẽ được phủ một cách dày đặc trên bề mặt, tạo nên sự rõ nét và sắc sảo. Bằng cách chồng lớp màu sơn, tranh sơn dầu có khả năng che phủ tốt các lớp màu phía dưới, giúp tạo ra hiệu ứng sáng tối và độ sắc nét trong các chi tiết.

Độ mờ: Tranh sơn dầu thường có độ mờ thấp hơn so với tranh màu nước. Kỹ thuật vẽ tranh sơn dầu cho phép người họa sĩ tạo ra những đường nét sắc sảo, chi tiết và rõ ràng. 

Tranh màu nước

Độ phủ: Tranh màu nước có độ phủ thấp hơn so với tranh sơn dầu. Khi vẽ tranh màu nước, màu sẽ được thêm nước vào để tạo hiệu ứng mờ và sự sắc nét phụ thuộc kỹ thuật vẽ của người họa sĩ. Màu nước không thể che phủ hoàn toàn các lớp màu phía dưới mà thường tạo ra hiệu ứng mờ, nhòe.

Độ mờ: Tranh màu nước thường có độ mờ cao hơn so với tranh sơn dầu. Màu nước thường được thêm nước và phủ nhẹ trên bề mặt giấy, tạo ra hiệu ứng mờ mịn và tươi sáng. Do tính chất thấm hút của giấy, màu sẽ lan rộng và tạo ra sự nhòe mờ ở các vùng xung quanh.

Nhìn chung, tranh sơn dầu thường có độ phủ cao và độ mờ thấp, trong khi tranh màu nước có độ phủ thấp và độ mờ cao. 

Tranh màu nước có độ phủ thấp hơn so với tranh sơn dầu

5. Thời gian khô và thay đổi màu sau khô

Thời gian khô và thay đổi màu sau khi khô của tranh sơn dầu và tranh màu nước cũng khác nhau.

Tranh sơn dầu

Thời gian khô: Tranh sơn dầu có thời gian khô lâu hơn so với tranh màu nước. Thường mất từ vài tuần đến vài tháng để một bức tranh sơn dầu khô hoàn toàn, tùy thuộc vào độ dày của lớp sơn và điều kiện môi trường như độ ẩm và nhiệt độ. 

Thay đổi màu sau khô: Tranh sơn dầu thường có xu hướng thay đổi màu sau khi khô hoàn toàn. Ban đầu, khi sơn dầu còn ẩm, các màu sẽ trông tươi sáng và đậm hơn. Tuy nhiên, khi sơn khô và oxy hóa, màu sẽ thay đổi và trở nên nhạt đi. Đây là hiện tượng chung trong tranh sơn dầu và được gọi là "thay đổi màu sau khô". 

Tranh màu nước

Thời gian khô: Tranh màu nước có thời gian khô nhanh hơn so với tranh sơn dầu. Thường mất từ vài phút đến vài giờ để một bức tranh màu nước khô hoàn toàn, tùy thuộc vào độ ẩm của môi trường. 

Thay đổi màu sau khô: Tranh màu nước có xu hướng ít thay đổi màu sau khi khô so với tranh sơn dầu. Màu nước thường giữ nguyên màu sắc ban đầu sau khi khô hoàn toàn. Tuy nhiên, một số màu có thể hơi nhạt trong quá trình khô.

6. Kỹ năng vẽ

Kỹ năng vẽ của tranh sơn dầu và tranh màu nước có những khía cạnh và yêu cầu khác nhau do tính chất và kỹ thuật vẽ của từng loại tranh. Dưới đây là một số điểm khác nhau trong kỹ năng vẽ của tranh sơn dầu và tranh màu nước:

Tranh sơn dầu

Kỹ năng vẽ chi tiết: Tranh sơn dầu thường được vẽ với sự chi tiết cao, yêu cầu kỹ năng vẽ chi tiết và chính xác. Vì lớp sơn dầu có thể chồng lên nhau, nghệ sĩ có thể tạo ra các đường nét sắc sảo và tạo điểm nhấn chi tiết trong tranh.

Kỹ năng xử lý màu sắc: Tranh sơn dầu cho phép nghệ sĩ tạo ra sự đa dạng và độ sắc nét trong màu sắc. Nghệ sĩ có thể sử dụng kỹ thuật pha trộn màu, tạo ra các tông màu phức tạp và sự chuyển tiếp màu sắc mềm mại. 

Tranh màu nước

Kỹ năng tạo hiệu ứng nước: Tranh màu nước yêu cầu kỹ năng tạo hiệu ứng nước mềm mại và tự nhiên. Họa sĩ cần biết cách kiểm soát lượng nước để tạo ra các màu sắc trong tranh.

Kỹ năng tận dụng tính thấm hút của giấy: Tranh màu nước được thực hiện trên giấy nước, giấy có tính thấm hút và thấm nước. Nghệ sĩ cần biết tận dụng tính chất này để tạo ra các hiệu ứng sắc nét và tạo sự chuyển tiếp màu sắc tự nhiên.

Kỹ năng tạo ánh sáng và bóng: Tranh màu nước yêu cầu kỹ năng tạo ánh sáng và bóng qua việc sử dụng các lớp màu trong quá trình vẽ. Kỹ thuật tạo ánh sáng và bóng thông qua các lớp màu trong tranh màu nước.

7. Độ bền

Tranh sơn dầu có độ bền cao hơn so với tranh màu nước trong nhiều khía cạnh:

Độ bền màu sắc: Màu sơn dầu có tính ổn định và ít thay đổi theo thời gian. Màu sơn dầu bám chặt vào bề mặt và không bị mờ hay phai màu. Tuy nhiên, màu sơn dầu có thể thay đổi theo môi trường bên ngoài, chẳng hạn như ảnh hưởng của ánh sáng mặt trời.

Độ bền chất liệu: Tranh sơn dầu thường được vẽ trên vải toan hoặc gỗ, đều có độ bền tốt và không dễ bị hư hỏng hay biến dạng trong thời gian dài.

Thời gian khô và độ cứng: Lớp sơn dầu mất thời gian lâu để khô và cứng hoàn toàn. Do vậy cần chú ý bảo vệ tránh va chạm trong quá trình vận chuyển và bảo quản.

Tuy tranh sơn dầu có độ bền cao hơn so với tranh màu nước nhưng cả hai loại tranh đều cần được bảo quản đúng cách để đảm bảo độ bền và tuổi thọ của tác phẩm.

8. Giá trị

Giá trị của một tác phẩm nghệ thuật phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau.

Tranh sơn dầu và tranh màu nước đều có thể có giá trị cao, tùy thuộc vào các yếu tố như danh tiếng của họa sĩ, chất liệu, chủ đề, kích thước, xu hướng thị trường nghệ thuật và những yếu tố khác.

Theo đánh giá chung, tranh sơn dầu thường có giá trị cao hơn tranh màu nước, đặc biệt là khi được tạo ra bởi các họa sĩ nổi tiếng và tác phẩm có chất lượng cao. Tuy nhiên, cũng có nhiều tác phẩm tranh màu nước có giá trị cao, đặc biệt là trong các bộ sưu tập nghệ thuật và thị trường nghệ thuật châu Á truyền thống.

Quan trọng nhất, giá trị của một tác phẩm tranh phụ thuộc vào sự đánh giá cá nhân của người xem và giới sưu tầm. Mỗi người có sở thích và tiêu chuẩn riêng để đánh giá giá trị nghệ thuật, và giá trị có thể thay đổi theo thời gian và xu hướng trong ngành nghệ thuật.

Giá trị của một tác phẩm nghệ thuật phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau

Mỗi loại tranh có đặc điểm riêng, và lựa chọn giữa tranh sơn dầu và tranh màu nước phụ thuộc vào sở thích cá nhân của họa sĩ và người xem. Cả hai loại tranh đều đem lại những trải nghiệm và giá trị nghệ thuật riêng, mang đến sự đa dạng và phong phú cho thế giới nghệ thuật.